Meditatie is een overkoepelend woord voor uiteenlopende contemplatieve (of beschouwende ) activiteiten. Net zoals het woord sport verwijst naar een hoop fysieke activiteiten.
Meditatie kan je onderverdelen in 2 vormen: concentratiemeditatie en inzichtmeditatie.
De overeenkomst? Je ontwikkelt bij beide vormen opmerkzaamheid en concentratie,
door oefeningen in aandacht te doen.
Het verschil? Dat ontdek je nu.
Bij concentratiemeditatie richt je je geest op één object. Dat kan een voorwerp zijn: een kaars, een foto of een beeld. Of dat kan een gewaarwording zijn: de ademhaling, een klank, een mantra (bij transcendente meditatie) of een gebed. En je raadt het al: bij deze meditatievorm richt je je aandacht op dat object. Je keert met je aandacht naar binnen, het is een vorm van terugtrekken.
Gedachten, gevoelens, lichamelijke sensaties zijn afleiders en moeten losgelaten worden.
Bij inzichtmeditatie, waar mindfulness of aandachtsmeditatie een vorm van is, richt je je naar buiten. Het is een openstellen, met al je zintuigen, voor wat er in je en om je heen gebeurt op dat ogenblik. Bij deze vorm wens je inzicht te krijgen in wat er zich op dat moment voordoet, door helemaal aanwezig te zijn bij je lichaam, je ademhaling, je gedachten, je gevoelens, de geluiden om je heen…
Het kernwoord is INZICHT: de dingen zien zoals ze zijn. Je kijkt naar jezelf en naar de wereld met een open blik, zonder te oordelen over wat zich aandient, zonder wat zich voordoet te willen sturen of veranderen.
Jon Kabat- Zinn, Amerikaans wetenschapper en oprichter van de Stress Reduction Clinic, creëerde een mindfulnessprogramma op maat van de westerse mens. Hij haalde de mosterd bij de vipassanameditatie of inzichtsmeditatie, een van oorsprong Boeddhistische meditatievorm. Thich Nhat Hanh, een Viëtnamese zen-boeddhist en vredesactivist, stuurde vele mindfulnessleringen de wereld in.
Het principe is eenvoudig. Door aandachtig te zijn voor wat er zich in het hier en nu aandient, word je je bewust van je ademhaling, gedachten, emoties, gevoelens en lichamelijke gewaarwordingen en hun onderlinge verhoudingen. Wat doe, zie, voel, hoor en denk ik en wat voor effect heeft dit op mijn lichamelijk en geestelijk welzijn?
Je ontwikkelt de vrijheid om te kiezen hoe je reageert en niet te handelen op automatische piloot. Je leert naar jezelf en de wereld kijken op een milde en accepterende manier, zonder oordelen en zonder te willen sturen en veranderen wat je gewaar wordt.
Door regelmatige beoefening leer je om te gaan met piekeren, stress, slapeloosheid, depressie en pijnklachten. Je concentratie, ontspanningsniveau, slaapkwaliteit, weerbaarheid en veerkracht verbeteren. Het immuunsysteem vaart er wel bij met minder ziektedagen tot gevolg.
Hoe mindfulness beoefenen?
Formele oefening
Bij de formele oefeningen richt je de aandacht op je lichaam, ademhaling, hoe je zit, hoe je beweegt en loopt, wat je denkt of wat je hoort. Mindful ben je als je tijdens de oefening kunt opmerken dat je afgeleid bent, waarna je terug keert naar het object van aandacht bv. de ademhaling. Je merkt de afleiding op zonder hierover te oordelen. Je keert elke keer weer terug naar je object van aandacht. De ene keer gaat dit vlot. De andere keer zal je vaak afgeleid geraken. Je geest zal hier een oordeel over vellen. Maar bij deze oefeningen bestaat er geen ‘lukken’ en ‘mislukken’. De oefening is opmerken en terugkeren. Je doet deze best op vaste tijdstippen. Elke dag of een paar keren per week.
Informele oefening
Hier besteed je aandacht aan dagelijkse bezigheden zoals je tanden poetsen, een maaltijd nuttigen, naar muziek luisteren. In plaats van ze op automatische piloot te doen of in gedachten bij de volgende activiteit te zijn, ga je nu bewust de handelingen uitvoeren. Je zet je zintuigen in om in het moment te zijn. Hoe meer je jezelf hierin traint, hoe gemakkelijker het wordt om deze mindful attitude aan te nemen bij andere taken, ook bij de minder leuke.